Arama ve Kurtarma Çalışma Yöntemleri

Arama ve kurtarma faaliyetlerinin temel amacı, ilk dört gün içerisinde maksimum sayıdaki kazazedeyi canlı olarak kurtarmak, yararlıların tedavi edilmesini sağlamak ve kurtarılanların temel ihtiyaçlarını en kısa sürede, en uygun yöntemlerle karşılamaktır.

Mümkün olduğunca çok acil durum ve afetzedenin güvenli şekilde sağ olarak kurtarılması için arama kurtarma ekiplerinin çok iyi bir şekilde organize olması gerekmektedir. Bu amaçla, acil durum ve afetin gerçekleştiği bölgede hızlı, etkili bir arama yapılması, kaynakların ve zamanın en verimli şekilde kullanılması gerekmektedir.

Arama kurtarma sisteminin gerçek veya potansiyel bir acil durumdan ilk haberdar olduğu anda tüm bilgileri toplanmaya başlaması ve ilk hareket safhasına geçmesi başarılı bir arama kurtarma faaliyeti için çok hassas bir noktadır. Çünkü bir acil durum çağrısı alındığında, olayla ilgili bilgi toplamak için kullanılan sürenin gereksiz yere uzaması ile kazazede ölüme bir adım daha yaklaşmaktadır. İlk hareket safhasında arama kurtarma ekipleri harekete geçerken alınan acil durum raporu hakkında daha fazla bilgi toplanır. Acil durumla ilgili ulaşılabilen tüm bilgiler değerlendirildiğinde acil durumun derecesi belirlenir. Bu derecelendirme ile uygun olan safhaya geçilebilir.

Afet yönetimi faaliyetleri, çalışmaların büyük bir kısmının planlandığı afet öncesi planlama ile saha operasyonlarının düzenli bir şekilde yerine getirilebilmesi için yapılan afet aksiyon planının gerçekleştirilmesi olmak üzere iki temel aşamadan oluşmaktadır (Şekil 2.1).

Afet Öncesi Planlama

Arama-kurtarma faaliyetleri için gerekli olan çalışmaların çok büyük bir kısmı, kurtarma çalışmalarının başarısının bağlı olduğu afet öncesi planlama aşamasında gerçekleştirilir. Bu süreç sahadaki kurtarma araştırmaları, planların geliştirilmesi ve kaynakların tanımlanması olmak üzere üç adımdan oluşmaktadır.

Afet Aksiyon Planının Geliştirilmesi

Afet öncesi plan baz alınarak, saha operasyonları için afet aksiyon planı geliştirilir. Afet amiri bölgeye ulaşıp, durumu değerlendirmeye teşebbüs ettiği ve operasyona başladığı zaman afet aksiyon planı geliştirilmeye başlanır. Bu plan çerçevesinde beş tane standart aşama uygulanır. Bu beş adet safhanın içerisinden, sadece birinci, ikinci ve üçüncü aşamalar bu araştırmanın konusu olan arama kurtarma faaliyetlerini kapsamaktadır. Bunlar;
• Görevlerin belirlenmesi ve enkaz alanına hâkim olunması,
• Enkazın üzerindeki tüm afetzedelerin mümkün olduğunca güvenli ve hızlı olarak kaldırılması,
• Yaşayabilir afetzedeler için tüm boşlukların ve ulaşılabilen bütün alanların aranması.

Şekil 2.1. Afet Yönetimi Faaliyetleri Akış ŞemasıArama ve Kurtarma Organizasyonu

Arama Kurtarmanın gayesi, gerçekleşmesi an meselesi olan tehlikeli ve ölümcül olaylarda, hayatlarını kaybetme riski bulunan insanları arayıp bulmak, onlara yaşam desteği sağlamak ve kaza mahallinde bulunan kazazedelere en kısa zamanda ulaşarak gerekli müdahalelerin ardından onları en yakın sağlık kurumuna ulaştırmaktır. Deprem, sel gibi doğal afetlerde ülke içerisinde bulunan tüm Arama Kurtarma birimleri olaya koordineli bir şekilde müdahale ederken; çok özel görevlerde, özel birimler faaliyeti icra ederler.

Arama Kurtarma çok yönlü bir harekât alanına sahip olduğu için, ülkede faaliyet gösteren tüm kurum ve kuruluşların faaliyet alanları iç içe geçmiştir. Bunun yanı sıra bazı Arama Kurtarma faaliyetleri sadece askerî kurumlar tarafından icra edilir. Bir acil durum veya afet meydana geldiğinde arama ve kurtarmanın belli bir organizasyon dahilinde müdahale etmesi gerekmektedir. Buna göre arama ve kurtarma organizasyon şeması önemlidir (Şekil 2.2).

Şekil 2.2.Tipik Bir Arama Kurtarma Organizasyon Şeması